شگفتی های باکتریها
کافی است نگاهی به طبیعت دل انگیز اطرافمان بیندازیم، چه می بینیم ؟
آری ! موجودات بزرگ و کوچکی که همه و همه آفریده خدای توانا هستند اما غیر
از آنچه با چشم غیر مسلح دیده می شود ، خداوند موجودات کوچک دیگری هم
آفریده که فقط با چشم مسلح دیده می شوند. گروهی از این موجودات کوچک و شگفت
باکتریها هستند. باکتریها ، نمونه ای از اعجازهای بی شمار آفرینش به شمار
می آیند. اما چگونه فعالیت باکترىها مى تواند نشانه عظمت خداوند باشد؟
باکتریها،
این موجودات شگفت، گروهی از موجودات تک سلولی ذرهبینی هستند که پوشش
بیرونی نسبتاً ضخیمی آنها را احاطه کرده است. این موجودات ساختار سادهای
دارند. باکتریها متنوعترین و مهمترین میکرو ارگانیزمها هستند. تعداد کمی
از آنها در انسان و حیوانات و گیاهان، بیماری زا هستند. بطور کلی بدون
فعالیت آنها، حیات بر روی زمین مختل میگردد. پاره اى از باکترىها با
میکروسکوپهاى معمولى که اجسام را چند هزار مرتبه بزرگتر نشان مى دهند، قابل
مشاهده هستند، امّا تعداد دیگرى از آنها مانند (ویروسها) به قدری ظریف و
خُرد هستند که حتّى با قوى ترین میکروسکوپها نیز قابل دیدن نیستند و باید
با وسایل مخصوصى به نام میکروسکوپ الکترونیکى از حال آنها باخبر شد!
براى
اندازه گیرى باکتریها، واحد مخصوصى را به نام میکرون انتخاب کرده اند.
یعنى اگر یک میلیمتر ناچیز را به 1000 قسمت تقسیم کنیم، یک قسمت آن یک
میکرون نام دارد، زیرا باکتریها به قدرى کوچک هستند که مقیاسهاى معمولى
جواب نیاز ما را درباره محاسبه اندازه حجم و جثّه آنها نمى دهد.
داستان تولید مثل در باکتریها یکى دیگر از اسرار شگفت انگیز جهان بی نهایت
کوچک است. درست است که باکتریها هرگز جفت گیرى نمى کنند، ولى تولید مثل
آنها به سرعت عجیبى از راه تقسیم شدن انجام مى گیرد. به این ترتیب که هر
باکترى وقتى رشد و نموّ کافى نمود، از وسط، فرورفتگى پیدا کرده و کم کم این
فرورفتگى افزوده مى شود تا این که به دو نیم تقسیم مى شود و هر کدام از آن
دو، نیز به نوبه خود رشد و نمو کرده و به دو باکترى مستقلّ دیگر تقسیم مى
شوند. در شرایط مناسب، هر باکترى در عرض هر نیم ساعت به اندازه کافى رشد
کرده و تولید مثل مى کند. اکنون اگر یک عدد باکترى را در محیط مناسب (مانند
شیر) قرار دهیم، پس از نیم ساعت، به دو باکترى تقسیم شده و در هر نیم ساعت
تعداد آنها دو برابر مى گردد. تعداد باکتریهاى به وجود آمده از تقسیم یک
باکترى، در 24 ساعت اول، بالغ بر 100 هزار میلیارد است در حالى که حجم
مجموع باکتریهاى مزبور 100 سانتیمتر مکعّب مى باشد. حال اگر به همین ترتیب
جلو برویم، در 48 ساعت، حجم این باکتریها از یک کیلومتر مربع تجاوز کرده و
در مدّت 2 تا 3 روز به مقدار حجم کره زمین افزایش مى یابد !
تغذیه باکتریها هم یکی از شگفتیهای آفرینش این موجودات است.
باکتریها، با تمام نیرو براى تأمین مواد حیاتى مورد احتیاج جانداران، از
مواد فاسد استفاده مى نمایند. یعنى باکتریها، فضولات، مواد فاسد و لاشه هاى
حیوانات را از صورت فعلى در آورده و در آزمایشگاههاى طبیعى خود تجزیه و به
مواد حیاتى (از قبیل کربن، ازت، هیدروجن و اکسیجن) تبدیل مى کنند. به این
وسیله هم مواد فاسد و مزاحم را از بین مى برند و هم جاى مواد حیاتى مصرف
شده را پر مى کنند. به راستى باکتریها چه مأموریت طاقت فرسا و اسرارآمیزى
به عهده دارند؟!
بر این اساس، همیشه از یک سو مواد حیاتى در اثر وجود جانداران نابود شده و
رو به کاهش مى گذارد و از سوى دیگر، تحت سازمان مجهزى، ساخته و تحویل داده
مى شود. در واقع همیشه مواد حیاتى زمین به اندازه معین موجود مى باشد، ولى
در هر حال نباید فراموش کرد که قهرمان این صحنه شگفت انگیز، همان
باکتریهایى هستند که ما هیچ وقت آنها را نمى بینیم.
سلام!