تست آمیلاز:
آمیلاز آنزیم ساخته شده توسط پانکراس میباشد که از پانکراس به دوازدهه ترشح شده و به هضم غذاهای نشاسته ای در روده باریک کمک میکند. میزان این آنزیم در آسیب سلولهای پانکراس در بیماری پانکراتیت و سایر بیماری های پانکراس مانند انسداد مجاری پانکراس در خون افزایش میابد بنابراین در موارد وجود علائم مربوط به بیماریهای پانکراس مانند درد شدید شکمی، تب، کاهش اشتها و استفراغ این تست درخواست میشود...

میزان آمیلاز سرم در التهاب خوش خیم پانکراس کمی افزایش یافته و بعد از 2 روز کاهش میابد و از این الگو میتوان در تشخیص این نوع بیماری استفاده نمود. همچنین گاها از این آنزیم در بررسی سرطان پانکراس، سنگ های کیسه صفرا و اوریون استفاده میشود. به طور کل میتوان این طور مطرح نمود که میزان آمیلاز خون در التهاب حاد پانکراس به میزان ۱۰-۵ برابر حالت نرمال افزایش میابد. همچنین میزان افزایش یافته آمیلاز در مواردی مانند سرطان پانکراس، اوریون، سنگ صفراوی، زخم منتشره دستگاه گوارش، انسداد مجاری پانکراس و در مواردی نیز در حاملگی خارج رحمی دیده شده است. افزایش آمیلاز خون به همراه کاهش یا نرمال بودن آمیلاز ادرار میتواند مطرح کننده اختلال در عملکرد کلیه و یا حضور ماکروآمیلاز (آمیلاز باند شده به پروتئینهای خون) در خون باشد که این وضعیت آخر مطرح کننده بیماری خاص نمیتواند باشد.
در پانکراتیت حاد معمولا افزایش آمیلاز همسو با افزایش آنزیم دیگری به نام لیپاز میباشد و اغلب در تشخیص این بیماری اندازه گیری هر دو آنزیم با یکدیگر در خواست میشود ولی در پانکراتیت مزمن که معمولا به دلیل الکلیسم و یا ناهنجاری های ژنتیکی مانند سیستیک فیبروزیس اتفاق می افتد میزان آمیلاز به صورت متوسط افزایش میابد و یا در موارد آسیب و از بین رفتن سلولهای سازنده آمیلاز میزان این آنزیم کاهش میابد.
در اندازه گیری آمیلاز باید توجه داشت که داروهایی مانند آسپیرین، ضد بارداری های خوراکی، استروئیدها مانند کورتیکوستروئیدها، ایندومتاسین و همچنین داروهای مدر باعث افزایش آمیلاز میشود.

بررسی و مطالعه تغییرات آنزیم آمیلاز خون در بیماران مبتلا به پانكراتیت حاد
خلاصه:
در طی چهار سال، بیماران مبتلا به پانكراتیت حاد مورد بررسی قرار گرفتند، تعداد آنها 33 مورد كه 19 نفر مذكر و 14 نفر مؤنث و سن آنها در محدوده 5/3 تا 70 سال بود، در بین آنها 3 كودك 5/3، 6 و 9 ساله وجود داشت. متوسط سن بیماران 5/48 سال بود. 5 نفر سابقه مصرف الكل، 13 نفر دارای سنگ كیسه صفرا(كه دونفر از این تعداد سنگ مجرای كلدوك داشتند) و در 2 بیمار سابقه ترما(ضربه‌) به شكم وجود داشت. یك بیمار توأم با اریون و بیمار دیگری بعد از عمل جراحی فتق انگوئینال دچار پانكراتیت حاد شدند، در 11 بیمار علت پانكراتیت حاد مشخص نشد. بر اساس علائم بالینی، سابقه بیماری و با كمك گرفتن از پارامتر‌های پاراكلینیكی همانند آمیلاز سرم، رادیوگرافی ساده شكم، سونوگرافی و C.T شكم، و در چند مورد پس از عمل جراحی با تشخیص شكم حاد، تشخیص پانكراتیت حاد داده شد.
آمیلاز سرم در 65% بیماران از حد طبیعی بالاتر و در35% بیماران در حد طبیعی یا زیر حد طبیعی بود. در یك بیمار از 3 بیماری كه پانكراتیت حاد هموراژیك نكروزان آنها در حین عمل به اثبات رسیده بود. آمیلاز سرم كمتر از حد طبیعی بود وبیشترین حد آمیلاز اكثراً در بیماران مبتلا به پانكراتیت حاد ناشی از سنگ مجاری صفرا وی مشاهده گردید در 2 بیمار كه عارضه پانكراتیت(پسود و كیست وآبسه پانكراس) عارض شد آمیلاز سیر صعودی و در بقیه بیماران كه روبه بهبودی رفتند آمیلاز سرم سیر نزولی داشت (بجز یك بیمار كه پانكراتیت هموراژیك نكروزان وی موجب مرگ وی شد در موقع مراجعه آمیلاز خون كمتر از حد طبیعی داشت). مرگ و میر در 33 نفر مورد مطالعه 3 نفر بود. از این بررسی نتیجه می‌شود كه اندازه‌گیری و پیگیری تغییرات آمیلاز خون در بیماران مبتلا به پانكراتیت حاد می‌تواند در تشخیص و درمان و پیگیری عوارض پانكراتیت كمك كننده باشد.


پسود و كیست پانكراس
مقدمه
پانكراتیت حاد در نتیجه فعال شدن آنزیم‌های لوزالمعده و خروج از حصار آسینی‌های آن و نفوذ به نسوج مجاور ایجاد می‌شود از آنزیم‌هایی كه روند پانكراتیت حاد را موجب می‌گردند می‌توان از تریپسین، لیپاز، الاستاز، فسفولیپاز A2، كینین، كالیكرئین و هیستامین نام برد80% علت ایجاد پانكراتیت را ناشی از بیماریهای مجاری صفراوی و الكلسیم دانسته و علل دیگر شامل :
ایدیوپاتیك، اختلالات عروقی، آلرژی، هیپرلیپیدمی، ‌هیپرپاراتیروئیدی، واسكولیت، ضربه شكم، اعمال جراحی، مصرف كورتیكواستروئید‌ها یا تیازید‌ها می‌باشد.
تشخیص بالینی پانكراتیت حاد بر اساس بروز درد ناگهانی شدید و ثابت ناحیه اپیكاستر شكم، تهوع، استفراغ، بیحالی شدید، تعریق زیاد و اضطراب. حمله بیماری بعد از صرف یك غذای سنگین یا الكل شروع می‌شود و علائم بالینی و معاینه فیزیكی شامل : (درد و حساسیت و گاهی گاردینگ و رژیدیتی شكم، تب، نفخ‌شكم، تندی نبض، كاهش فشار خون و حتی شوك، رنگ پریدگی، پوست سرد، گاهی آسیت‌و مایع‌پلور و تغییرات رنگ اطراف ناف و پهلوها است.
از علائم آزمایشگاهی، لكوسیتوز، پروتئینوری، گلیكوزوری(20-10 درصد موارد) هیپرگلیسمی و اختلال منحنی تست تحمل گلوكز (در 50درصد موارد)، كاهش هموگلوبین، هیپوكلسمی، بالا رفتن لیپاز و فسفولیپاز A و تریپسین خون و افزایش آمیلاز سرم و ادرار را می‌توان نام برد كه همراه رادیوگرافی ساده شكم و قفسه صدری، سونوگرافی و C.T اسكن شكم در تشخیص كمك كنند‌ه‌اند.
آمیلاز سرم معمولاً ولی نه همیشه در پانكراتیت بالاست، 3-2 ساعت بعد از شروع پانكراتیت حاد،‌آمیلاز افزایش یافته و بعد از10-3 روز به حد نرمال بر می‌گردد، آمیلاز ادرار و مایع صفاقی ممكن است با میزان و مدت زمان بیشتری بالا باشد. دفع آمیلاز ادراری تست حساستری بوده و آمیلاز ادرار معمولاً قبل از افزایش آمیلاز سرم (به علت كاهش جذب توبولار كلیوی) بالا رفته و ممكن است 10-7 روز پس از طبیعی بودن آمیلاز سرم هم بالا باشد. كلیرانس آمیلاز سرم به كراتینین اگر از 5% بیشتر باشد، معمولاً موید تشخیص پانكراتیت است.
مواد و روشها
در 33 بیمار كه تشخیص پانكراتیت حاد آنها بر اساس علائم و یافته‌های بالینی و با كمك گرفتن از سابقه بیمار و پارامتر‌های پاراكلینیكی همانند آمیلاز خون، رادیوگرافی ساده شكم، سونوگرافی و سی‌تی‌اسكن شكم و در تعدادی پس از عمل جراحی با تشخیص شكم حاد جراحی شده بود روزانه آمیلاز سرم خون آنها اندازه‌گیری می‌شد و با توجه به سیر بیماری و معاینه بالینی منظم و در صورت لزوم انجام آزمایشات رادیولوژیك تغییرات آمیلاز سرم مورد بررسی قرار گرفت. شایان ذكر است كه در این بیماران هموگلوبین، هماتوكریت، گلبولهای سفید خون، قند خون ناشتا، BUN، كلسیم خون و در تعدادی LDH وSGOT سرم، بیلیروبین، آلكالین فسفاتاز دفعی و جذبی(intake, Output) هم محاسبه می‌‌گردید. در ابتدای امر تمام بیماران تحت درمان داروئی(اعم از تعبیه لوله معده، رفع اختلالات آب و الكترولیت، آنتی بیوتیك در بیمارانی كه به تشخیص‌هایی چون كله سیستیت مشكوك بودیم، تجویز كلسیم در یك مورد كه هیپیوكلسمی وجودداشت) قرار گرفتند و در 7 بیمار، عمل جراحی لاپاراتومی به علت بدتر شدن بیماران با درمان داروئی (یا شك در تشخیص بیماری) انجام شد. آمیلاز سرم 250 واحد بین المللی طبیعی و بالاتر از این حد را غیر طبیعی و افزایش یافته منظور نمودیم.
نتایج
نتایج حاصله از این بررسی نشان می‌دهد كه در ایران بیشترین علت پانكراتیت حاد ناشی از بیماریهای مجاری صفراوی(بر خلاف كشور‌های اروپایی و آمریكایی كه الكلسیم است) می‌باشد و پانكراتیت حاد در هر سنی مشاهده می‌گردد اما در طفولیت خیلی كم بوقوع می‌پیوند و آنهم بیشتر در اثر تروما می‌باشد(از 3 كودك، دو نفر پانكراتیت ناشی از تروما و یك نفر ناشی از ویروس اریون، داشتند) نتایج حاصله از سنجش و بررسی تغییرات آمیلاز سرم بطور خلاصه :
1 - در 65 درصد بیماران آمیلازسرم بالاتر از حد طبیعی و در 35 درصد موارد پائین‌تر یا در حد طبیعی بود.
2 – میزان آمیلاز ارتباط مستقیم با شدت پانكراتیت نداشت و در بیمارانیكه نسج پانكراس دچار نكروز می‌گردد(همانند پانكراتیت‌های نكروزان) آمیلاز سرم نرمال یا پائین‌تر از حد طبیعی است.
3 – معمولاً میزان آمیلاز سرم در بیمارانی كه از نظر بالینی رو به بهبود بودند سیری نزولی داشت.
4 – در بیماران مبتلا به پانكراتیت حاد، چنانچه آمیلاز سرم بعد از یك هفته به حد طبیعی نمی‌رسید، یا سیر صعودی داشت یا بعد از طبیعی شدن مجدداً رو به افزایش می‌‌گذاشت با بررسی و پیگیری آنها عوارضی چون پسودوكیست و آبسه پانكراس كشف شد كه بیانگر نقش‌اندازه‌گیری آمیلاز سرم در جهت حدس و تشخیص عوارض پانكراتیت است.
قابل ذكر است چنانچه آمیلاز بیشتر از 1000 واحد در دسی‌لیتر سرم باشد به پانكراتیت حاد ناشی از بیماریهای مجاری صفراوی و اگر كمتر از این حد باشد به پانكراتیت ناشی از الكل مشكوك می‌شویم و همچنین باید گفت كه بالا بودن آمیلاز همیشه دال بر پانكراتیت نبوده و در بیماریهای دیگری(همانند اولسر پرفوره، پریتونیت، حاملگی خارج رحمی پرفوره، بیماریهای التهابی لگن، انفاركتوس مزانتریك، بیماریهای سیستم مجاری صفراوی، امراض غدد بزاقی، تومورهای تخمدان و ریه، تجویز مواد مخدر، انسداد روده، سیروز، نارسائی كلیه وغیره) هم دیده می‌شود و لیكن معمولاً بیشتر از 500 واحد در دسی‌لیتر نمی‌شود.