بــــیــــوتــــکــــنــــولـــــوژی

اطلاعات ژنوم انسان، تنها منبع گسترش پایگاه­های اطلاعات زیستی نبوده­اند. اطلاعات حاصله از توالی­یابی ژنوم باكتری­ها، قارچ­ها، گیاهان و حیواناتی كه از لحاظ تحقیقاتی و كشاورزی مفید هستند نیز در این موضوع دخیل بوده است. با این حال روند تجاری­سازی بیوانفورماتیك، با این تصور كه می­تواند مسیر ابداع و توسعه داروهای جدید را تغییر دهد، دچار نوسانات شدیدی شد.

در اواسط دهه 1990 شركت­های داروسازی به خاطر فقدان فراورده­های جدید در میان داروهای قدیمی، اقدام به یافتن روش جدیدی برای تولید دارو كردند. به عقیده سرمایه­گذاران، در طول دهه آینده، شركت­های داروسازی پیشگام، باید بتوانند ده برابر تركیباتی را كه امروز به بازار ارائه می­شود تولید كنند تا سطوح رشد در حد 10 تا 15 درصد باقی بماند. علاوه بر این در چند سال آینده شركت­های داروسازی با لغو امتیاز بسیاری از داروها مواجه خواهند شد. درنتیجه این شركت­ها برای تجدید حیات دوبارة صنعت داروسازی و نوآوری در تولید محصولات جدید به روش­های مبتنی بر بیوانفورماتیك متوسل شده­اند. بطور خلاصه می­توان گفت كه اطلاعات حاصله از بیوانفورماتیك بازار آماده­ای را در اختیار صنعت قدیمی داروسازی قرار داده است. شركت­های بیوتكنولوژی چندین استراتژی اقتصادی را برای مواجهه با این مسئله در پیش گرفته­اند:

یك راه، فروش اطلاعات (data) در قالب ژن­های كامل یا قطعات ژنی است كه دیگران می­توانند از آن برای شناسایی داروها استفاده كنند. شركت Human Genome Scieneces به­عنوان اولین شركتی كه ژنومیكس را تجاری كرد، از این تاكتیك استفاده نموده است. شركت Incyte Pharmaceuticals یكی دیگر از اولین شركت­های بیوتكنولوژی است كه با توالی­یابی نوكلئوتیدها به كمك كامپیوتر درصدد است تا بتواند ژن­های جدید و پروتئین­های آنها را كه خاصیت درمانی دارند شناسایی كند. استراتژی اساسی این شركت آن است كه از طریق مقایسه بخشی از توالی­ها با توالی­های شناخته شده دیگر به نحوة عمل آنها دست یافته و به شركت­های دیگر نیز اجازه استفاده نامحدود از اطلاعاتش را بدهد.

كمپانی‏های بیوتكنولوژی روش دیگری نیز برای تجاری‏سازی بیوانفورماتیك بكار بسته‏اند. این شركت‏ها اطلاعات اولیه مربوط به توالی‏های ژنومی را به اطلاعات با ارزش‏تر تبدیل می‏كنند و این كار را نیز معمولاً با مطالعه عمل ژن و دستیابی به فراورده نهایی حاصل از آن صورت می‏دهند. به‏عنوان مثال شركت Incyte اخیراً اقدام به فروش اطلاعات مربوط به نحوه ابراز RNA نموده است. همچنین پروفایل‏های پروتئینی توسط شركت Oxford GlycoSciences PLC كه از شركای تجاری Incyte محسوب می‏شود، تهیه و آماده فروش گردیده است.

بعضی از شركت‏ها نیز با بررسی و مطالعه روی اطلاعات ژنومی و دستیابی به اطلاعات دقیق‏تر و همچنین ثبت و اخذ حق مالكیت اطلاعات جدید، آنرا در زمره فراورده‏های تجاری خود درآورده‏اند. برای مثال برخی شركت‏های داروسازی با بررسی توالی‏های ژنومی و تشخیص محل اثر داروها بر روی ژنوم، درآمدهای كلانی را كسب‏كرده‏اند. این شركت‏ها اطلاعات بدست‏آمده را به‏صورت برنامه‏های نرم‏افزاری و داده‏های ذخیره‏شده درآورده و از طریق اینترنت به‏فروش می‏رسانند. برای مثال صاحبان شبكه DoubleTwist.com بسیاری از اطلاعات ژنوم و روش‏های تجزیه و دسته‏بندی آنها را از طریق این شبكه در اختیار متقاضیان و خریداران قرار می‏دهند.